index > latin > Martial > livre IX

Martial, livre 9

       Le thème récurrent de ce neuvième livre est le curieux réseau des rapports entre riches et artistes. On pourra étudier avec soin comment les uns et les autres sont caricaturés.

IX
Cenes, Canthare, cum foris libenter,
Clamas et maledicis et minaris.
Deponas animos truces, monemus :
Liber non potes et gulosus esse.

X
Nubere vis Prisco : non miror, Paula : sapisti.
     Ducere te non vult Priscus : et ille sapit.

XIV
Hunc, quem mensa tibi, quem cena paravit amicum,
     Esse putas fidae pectus amicitiae ?
Aprum amat et mullos et sumen et ostrea, non te.
     Tam bene si cenem, noster amicus erit.

XV
Inscripsit tumulis septem scelerata virorum
     'Se fecisse' Chloe. Quid pote simplicius ?

XIX
Laudas balnea versibus trecentis
Cenantis bene Pontici, Sabelle.
Vis cenare, Sabelle, non lavari.

LIII
Natali tibi, Quinte, tuo dare parva volebam
     Munera; tu prohibes : inperiosus homo es.
Parendum est monitis, fiat quod uterque volemus
     Et quod utrumque iuvat : tu mihi, Quinte, dato.

LXII
Tinctis murice vestibus quod omni
Et nocte utitur et die Philaenis,
Non est ambitiosa nec superba :
Delectatur odore, non colore.

LXXXVIII
Cum me captares, mittebas munera nobis:
     Postquam cepisti, das mihi, Rufe, nihil.
Ut captum teneas, capto quoque munera mitte,
     De cavea fugiat ne male pastus aper.

LXXXIX
Lege nimis dura convivam scribere versus
     Cogis, Stella. 'Licet scribere nempe malos.'

XCV
Alfius ante fuit, coepit nunc Olfius esse,
     Uxorem postquam duxit Athenagoras.

Alfius, i, m. : Alfius
ambitiosus, a, um : ambitieux
amicitia, ae, f. : amitié
amicus, a, um : ami
amicus, i, m. : ami
amo, as, are : aimer, être amoureux
animus, i, m. : coeur, sympathie
aper, apri, m. : sanglier
Athenagoras, ae, m. : Athénagoras
balneum, ei, n. : bains (sing. privés ; pl. publics)
bene, adv. : bien
Cantharus, i, m. : Cantharus
capio, is, ere, cepi, captum : prendre
capto, as, are : chercher à prendre
cauea, ae, f : cavité, cage, bancs d'un théâtre
cena, ae, f. : cène, repas du soir
ceno, as, are : dîner
Chloe, is, f. : Chloé
clamo, as, are : crier
coepio, is, ere, coepi, coeptum : (plutôt avec rad. pf et supin) : commencer
cogo, is, ere, egi, actum : rassembler, forcer
color, oris, m. : couleur, teint du visage, éclat (du style)
conuiua, ae, m. ou f. : invité(e), convive
cum, inv. : conj., comme ; prép, avec
de, prép. + abl. : au sujet de, du haut de, de
delecto, as, are : réjouir, se réjouir
depono, is, ere, posui, positum : déposer, abandonner
dies, ei, m. et f. : jour
do, das, dare, dedi, datum : donner
duco, is, ere, duxi, ductum : conduire, -uxorem se marier
durus, a, um : dur
ego, mei : je
et, conj. : et
facio, is, ere, feci, factum : faire
fidus, a, um : sûr, fidèle
fio, is, fieri, factus sum : devenir
foris, adv. : dehors
fugio, is, ere, fugi : s'enfuir, fuir
gulosus, a, um : gourmand
hic, haec, hoc : ce, cette, celui-ci, celle-ci
homo, minis, m. : homme, humain
ille, illa, illud : ce, cette
inperiosus, a, um : dominateur, hautain, tyrannique
inscribo, is, ere, scripsi, scriptum : inscrire, graver, intituler
iuuat, impers. : me juvat (impers.) + prop. inf. : il me plaît que
laudo, as, are : louer
lauo, as, are : laver ; passif : se laver
lex, legis, f. : loi, condition(s) d'un traité
libenter, inv. : volontiers, avec plaisir
liber, era, erum : libre
licet, imp. : il est permis
male, inv. : mal, vilainement)
maledico, is, ere, dixi, dictum : médire, outrager, injurier
malus, a, um : mauvais. comp. peior, sup. : pessimus (-umus)
mensa, ae, f. : table
minor, aris, ari, atus sum : menacer
miror, aris, ari : s'étonner
mitto, is, ere, misi, missum : envoyer
moneo, es, ere, ui, itum : avertir, engager à
mullus, i, m. : mulet (poisson)
munus, eris, n. : spectacle, charge, mission, cadeau
murex, icis, m : murex (coquillage), pourpre (couleur),
natalis, e : de la naissance ; dies natalis : anniversaire
nempe, adv. : bien sûr, sûrement
nihil, ou nil : rien
nimis, inv. : trop
non, neg. : ne...pas
nos, nostrum : nous, je
noster, tra, trum : notre
nox, noctis, f. : nuit
nubo, is, ere, bui, putm : se marier
nunc, inv. : maintenant
odor, oris, m. : odeur, parfum
Olfius, i, m. : Olfius
omnis, e : tout
ostreum, i, n. : huître
paro, as, are : préparer
paruus, a, um : petit
pasco, is, ere, paui, pastum : faire paître, nourrir
Paula, ae, f. : Paula
pectus, oris, n. : poitrine, coeur, intelligence
Philaenis, is, Philaenis
Ponticus, i, m. : Ponticus
possum, potes, posse, potui : pouvoir
postquam, conj. : après que
pote, pote, inv. : possible
Priscus, i, m. : Priscus
prohibeo, es, ere, bui, bitum : interdire
puto, as, are : penser
qui, quae, quod : qui
quid, inv. : pourquoi ?
Quintus, i, m. : Quintus
quis, quae, quid : qui ? quoi ?
quod, conj. : parce que
quoque, inv. : aussi
Sabellus, i, m. : Sabellus
sapio, is, ere, ii : avoir du goût, de l'intelligence
sceleratus, a, um : criminel, impie
scribo, is, ere, scripsi, scriptum : écrire
se, pron. réfl. : se, soi
septem, adj. num. : sept
si, conj. : si
simpliciter, adv. : simplement, ingénument, sans détour
simplicius : comp. de simpliciter
Stella, ae, f. : Stella
sum, es, esse, fui : être
sumen, inis, n. : tétine de truie
superbus, a, um : orgueilleux
tam, inv. : si, autant
teneo, es, ere, ui, tentum : tenir, retenir
tingo, is, ere, tinxi, tinctum : mouiller, teindre
trecenti, ae, a : trois cents
trux, trucis : farouche, sauvage
tu, tui : tu, te, toi
tumulus, i, m. : tertre, tombeau
tuus, a, um : ton
uersus, us, m., ou uorsus : vers
uerto, is, ere, uerti, uersum : tourner, changer, traduire
uestis, is, f. : vêtement
uir, uiri, m. : homme ( par opp. à mulier, femme ), mari.
uolo, uis, uelle : vouloir
ut, conj. : pour que, que, comme
uterque, utraque, utrumque : chacun des deux
utor, eris, i, usus sum : utiliser
uxor, oris, f. : épouse, femme